هر شرکت سهامی باید ااماَ حداقل یک بازرس داشته باشد. ( ماده 144 لایحه قانونی 1347). بازرسان در حقیقت به منزله چشم و گوش شرکت ( یعنی صاحبان سهام ) می باشند به این جهت باید بر نحوه کار و عملکرد مدیران شرکت در ابعاد و سطوح مختلفه مرتبط با شرکت نظارت داشته و مراقب اعمال و رفتار آن ها باشند و هرگونه سوء جریان یا موارد خلافی را که مشاهده کنند به هیئت مدیره و مجامع عمومی گزارش نمایند .
انتخاب بیش از یک بازرس برای شرکت اختیاری بوده، زمانی مفید است که حجم زیاد امور شرکت آن را ایجاب می کند.
انتخاب یک یا چند بازرس علی البدل نیز برای شرکت اامی است ” … تا در صورت معذوریت یا فوت یا اسعفا یا سلب شرایط یا عدم قبول سمت توسط بازرس یا بازرسان اصلی، جهت انجام وظایف بازرسی دعوت شوند ” ( ماده 146 لایحه قانونی 1347).
به طور کلی مهم ترین وظایفی که به موجب قانون به عهده آن ها گذاشته شده است به شرح ذیل می باشد.
1- بازرسان باید در مورد صحت و درستی مطالب و اطلاعات و صورت دارایی و اموال و سود و زیان و ترامه و صورتحساب عملکرد شرکت که به وسبله مدیران برای تسلیم به مجمع عمومی ارائه می گردد اظهارنظر نمایند.
2- بازرسان باید اطمینان حاصل نمایند که حقوق صاحبان سهام به طور تساوی رعایت می گردد و هرگاه مدیران اطلاعات خلاف حقیقت در اختیار صاحبان سهام قرار دهند مکلفند مجمع عمومی را آگاه نمایند.
3- بازرس یا بازرسان می توانند در هر موقع که لازم بدانند رسیدگی و بازرسی خود را انجام و اسناد و مدارک مربوط به شرکت را مورد بررسی قرار دهند.
4- بازرسان در مواقع وم می توانند از وجود کارشناسان استفاده نمایند. منتهی باید قبل از انجام کارشناسی آن ها را به شرکت معرفی نموده باشند در این صورت کارشناسان مانند خود بازرسان حق هرگونه تحقیق و رسیدگی را دارند.
5- بازرسان باید لااقل ده روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی گزارش جامع و کاملی از وضع شرکت را به مجمع مزبور تسلیم نمایند تا به اطلاع صاحبان سهام برسد.
6- هر گاه شرکت بازرسان متعددی داشته باشد هر یک از آن ها می تواند وظایف خود را انجام دهد. لیکن کلیه بازرسان باید گزارش واحدی تهیه و تنظیم نمایند و در صورتی که بین آن ها اختلاف نظری وجود داشته باشد باید موارد اختلاف را با ذکر دلیل در گزارش مربوطه قید نمایند.
7- بازرس یا بازرسان در صورت مشاهده هرگونه تخلف یا تقصیری در امور شرکت از ناحیه مدیران و مدیر عامل باید بدون هیچگونه تاخیری به اولین مجمع عمومی عادی گزارش و اطلاع دهند.
8- هر گاه در ضمن انجام بازرسی به وقوع جرمی برخورد نمایند باید ضمن اعلام مراتب به مراجع قضایی صلاحیت دار، موضوع را به اطلاع اولین مجمع عمومی عادی برسانند.
شایان توجه است که هرگاه بازرس یا بازرسان در انجام وظایف خود مرتکب تخلفاتی بشوند در مقابل شرکت و اشخاص ثالث مسئولیت مدنی داشته و چنانچه خساراتی وارد نموده باشند باید نسبت به جبران آن اقدام نمایند.
اهمیت و تاثیر گزارش بازرسان
گفته شد که بازرسان باید گزارش جامع و کاملی از جریان سود و زیان و ترامه و مطالبات شرکت و عملکرد مدیران به مجمع عمومی گزارش و ارائه نمایند و در صورتی که مجمع عمومی بدون دریافت گزارش بازرسان صورت دارایی یا ترامه و حساب سود و زیان شرکت را تصویب نماید مصوبه آن فاقد ارزش و اعتبار قانونی خواهد بود. و هرگاه مجمع عمومی بازرسانی تعیین ننموده باشد و یا اینکه بازرسان به عللی نتوانند گزارش نموده و یا از دادن گزارش امتناع نمایند. در صورت تقاضای افراد ذینفع رئیس دادگاه حقوقی محل به تعداد لازم بازرس تعیین خواهد نمود.
بدیهی است که بازرسان استحقاق دریافت حق احمه را دارند و تعیین حق احمه آن ها با مجمع عمومی عادی می باشد. لازم به ذکر است که بازرس یا بازرسان نمی توانند در معاملاتی که به حساب شرکت و یا به نفع شرکت انجام می شود به طور مستقیم یا غیرمستقیم ذینفع باشند.
مراحل و هزینه ثبت علامت تجاری بین المللی مطابق موافقتنامه مادرید
سهام وثیقه برای تضمین تقصیر مدیران
مزایا و امتیازات و اولویت های قانونی شرکت های تعاونی